معرفی کاهش ضرر دخانیات

کاهش ضرر

کاهش ضرر (Harm reduction) به مجموع قوانین و برنامه‌های صحی که برای کاهش عواقب ناگورار اجتماعی و فزیکی رفتارهای پر خطر انسانی ایجاد شده‌اند گفته می‌شود. كاهش ضرر يك حركت جهاني است كه در پاسخ به بحران ايدز در سال هاي دهه هشتاد ايجاد شد و هدف آن كاهش ضرر ناشي از مصرف مواد مخدر و نه ضرورتاً ترك آن بود. فعلا معمول‌ترین این برنامه برای کاهش اضرار سو مصرف الکل و دیگر مواد مخدر و فعالیت‌های پرخطر جنسی ایجاد شده‌اند.

از برنامه های رایج کاهش ضرر برنامه های تعویض سرنگ و سوزن (NSP)، برنامه جایگزین مواد افیونی (OAT) و برنامه کاهش ضرر دخانیات (THR) می‌باشند. مثلا در برنامه تعویض سرنگ و سوزن کسانی که از سرنگ برای تزریق دارو به خود استفاده می کنند، می تواند در برخی مراکز صحی سرنگ آلوده ی خود را با یک سرنگ استریل تعویض کنند. این کار باعث می شود تا سرنگ های آلوده بیشتر از یکبار استفاده نشوند و خطر شیوع امراض خونی مانند هپاتیت سی و اچ آی وی که در واقع از مواد مخدر خطرناکتر هستند، کاهش یابد.

کاهش ضرر دخانیات (Tobacco harm reduction)

تنباکو خصوصا شکل دخانی آن تنهایی به عنوان عامل اصلی بسیاری از امراض تنفسی، قلبی وعایی، عصبی و انواع سرطان‌ها و سکته‌ها شناخته می‌شود، در نتیجه کاهش مصرف آن از اهداف اصلی مقامات صحی می‌باشد. کاهش ضرر دخانیات عبارت از اقداماتی برای کاهش ضرر ناشی از مصرف دخانیات در زمینه صدمات صحی (morbidity) و مرگ و میر (mortality)، به خصوص شکل قابل احتراق آن می‌باشد. سیگرت معمول‌ترین شکل قابل احتراق آن می‌باشد. برخی از این اقدامات شامل تغییر سیگرت به سیگرت‌های مصون تر (با قیر کمتر) ، تغییر حالت تنباکو بصورت جویدنی (snus یا dipping) و یا استفاده از سیستم های نیکوتین غیر دخانی است.

یکی از نمونه‌های معمول سیستم های نیکوتین غیر دخانی، سیگرت‌های برقی (electronic cigarettes) می‌باشند. این سیگرت‌ها بدون دود و مواد مضر موجود در سیگرت‌های دخانی مانند قیر، سرب و ... می‌باشد. نیکوتین موجود در این سیگرت‌ها قابل تنظیم می‌باشد و نظر به سیگرت‌های دخانی به میزان کمتری نیکوتین ضرورت است و افراد سیگرتی می‌توانند با تنظیم و کاهش مرحله به مرحله مقدار نیکوتین به ترک سیگرت نزدیکتر شوند. سیگرت‌های برقی به جای دود دارای سیستم حراراتی تولید بخار می‌باشند و همچنین قابلیت افزودن طعم‌های مختلف را نیز دارا می‌باشند. نیکوتین تنها ماده اعتیادآور موجود در سیگرت می‌باشد که ترک آن را مشکل می‌سازد. استفاده از سیگرت حالت عادت روانی بوده پس سیگرت برقی بدون افزودن نیکوتین ترک سیگرت بسیار آسان‌تر خواهد ساخت.

هر چند به‌صورت دقیق موثریت سیگرت‌های برقی در ترک مواد مخدر ثابت نشده است ولی کاهش اضرار صحی تنباکو آن را به یکی از گزینه‌های مناسب برنامه‌های کاهش اضرار تنباکو و جایگزین سیگرت دخانی تبدیل کرده است.

منابع:

https://harmreduction.org/about-us/principles-of-harm-reduction/

https://www.hri.global/what-is-harm-reduction

https://tobaccotactics.org/wiki/harm-reduction/

https://www.who.int/health-topics/tobacco

https://www.smokefreeworld.org/